HET MIDDEL EN IK

 
Nieuw onderwerp plaatsen   Reageren    SOS Nuchterheid // SOSNuchterheid Forum
Vorige onderwerp :: Volgende onderwerp  
Auteur Bericht
Edgard



Geregistreerd op: 12 Jun 2015
Berichten: 53

BerichtGeplaatst: 12-10-2015 11:09:32    Onderwerp: HET MIDDEL EN IK Reageren met citaat
HET MIDDEL EN IK

Het kan geen kwaad af en toe eens na te denken over thema’s die tijdens een bijeenkomst van de zelfzorggroep werden besproken.

Omdat, zoals u weet, verba volent, scripta manent, ofte: woorden vervliegen, wat geschreven is blijft, kan het nuttig zijn een reflectie te posten, met verwijzing naar de gesprekken en naar eventuele externe bronnen.

Nog niet zo lang geleden vroeg een wijs man waarom we in de zelfzorggroep (klemtoon op zelfzorg) ‘middelen-afhankelijkheid’ gebruiken. In veel literatuur immers, net zo goed als in informele omgangstaal heeft men het over ‘verslaving’: alcoholverslaving, drugsverslaving, gokverslaving, enz.
De connotaties verbonden aan ‘verslaving’ laten we voor wat ze zijn; het woord is niet echt complimenteus: men is de slaaf van … ja, waarvan eigenlijk, en waarom is men de slaaf van ‘iets’, wie bepaalt dat, ben ik geboren als slaaf van … ?

Als we er goed over nadenken, is het een beetje vreemd; ik zou de slaaf van een product zijn en net zoals een slaaf niets anders kan (kon) doen dan aan zijn meester te gehoorzamen, zou ik gedwongen zijn te doen wat het product mij beveelt; slaven gehoorzamen; ik ben een slaaf, dus: ik gehoorzaam.

Het wordt nog vreemder als we de (schijnbaar logische) gedachtegang aan de werkelijkheid toetsen. Het is namelijk zo dat ik zelf beslis of ik het product gebruik of niet; in de meeste gevallen betaal ik zelfs voor het product. Aan het gebruik gaat een heel proces vooraf, van de vooronderstelde aanleiding tot het uiteindelijke gebruik.

Concreet: ik loop in een supermarkt, ik zie flessen sterkedrank, ik heb een ‘reden’ om te drinken, ik koop, ga naar huis, open de fles, ik drink.

Is dit een onverbreekbare reeks handelingen? Neen, want ik heb op elk moment een keuze: ik kan de ‘reden’ onder de loep nemen en ontkrachten, ik kan de supermarkt uitlopen, ik kan de rekken negeren, ik hoef niet te kopen, ik kan het product nog weggooien, ik hoef niet te drinken, ik kan opbellen.

Alleen, als ik toch gebruik ben ik verloren want er heeft zich bij mij een afhankelijkheid van het gebruikte middel ontwikkeld. Ik ben niet de slaaf van de supermarkt, noch van de rekken, noch van de fles. Ik maal niet om het product, het product is een middel, een bekend middel dat een overigens een even bekende uitwerking heeft: het verschaft een kortstondige bevrediging en langdurige ellende.

Wat het ook weze, alcohol of een andere drug, het is een middel. We hebben geen medisch onderbouwd betoog nodig om te weten dat we een afhankelijkheid van het middel hebben ontwikkeld. We hebben ervaren dat er bij gebruik een mechanisme in werking treedt dat ons aanzet om steeds meer te gebruiken.

Als we stoppen blijft (zeker in een eerste fase) de hunkering naar het middel bestaan. Ook dat weten we; het middel controleert en stimuleert tot gebruik, het maakt ons afhankelijk. Daarom spreken we van een middelen-afhankelijkheid.

Wat is dan het tegenovergestelde van afhankelijkheid?
Juist, onafhankelijkheid; wie afhankelijk is, kan (opnieuw) onafhankelijk worden, onafhankelijk van het middel.

Het middel staat los van mij.

Niets of niemand verplicht mij ertoe het middel te gebruiken. De middelen-afhankelijke heeft evenwel een ‘relatief automatisch’ gedrag ontwikkeld; een ‘impulsief proces’ van stimulus-respons, bijvoorbeeld: ik voel me rot, ik gebruik. Dat ‘impulsieve proces’ kan echter worden gecontroleerd als er genoeg motivatie en vermogen aanwezig is om het te doen.

Ik haal de mosterd hier bij Wiers, R.W., Universiteit van Amsterdam.

Letterlijk: These impulsive processes can be controlled (executive control processes), if there is enough motivation and ability to do so.

Zo leest u het ook eens van een ander. Maar wat prof.dr. Wiers uiteenzet, sluit perfect aan bij wat tijdens de gesprekken meer dan eens aan bod komt: het proces van stimulus-respons kan worden doorbroken; het is niet omdat ik mij slecht voel dat ik moet gebruiken.

Dat het doorbreken van de afhankelijkheid niet altijd makkelijk verloopt, zal niemand ontkennen. Hoe langer we gebruiken (of gebruikt hebben), hoe moeilijker het wordt (werd) om te stoppen, hoe kwetsbaarder we zijn of waren.

Het mechanisme heeft zich namelijk in de hersenen verankerd, het heeft zelfs de werking van de hersenen beïnvloed en het blijft daar verankerd, als het ware wachtend op het kleinste signaal (gebruik) om weer actief te worden.

Bovendien is er ook nog het geheugen dat er – althans bij de middelen-afhankelijke – een pervers spelletje van maakt om mij (ons) aan de ‘weldoende’ effecten van het middel te herinneren. Dat geldt niet alleen voor alcohol en/of andere drugs, dat geldt voor elk middel hoe onschuldig ook, dat ons een vorm van genot verschaft of verschaft heeft. “Ik heb trek in … “ veronderstelt dat ik iets positiefs verwacht van datgene waarin ik trek heb.

Om onafhankelijk te worden dienen we dus rekening houden met (ten minste) drie elementen: de stimulus (trigger, aanleiding), de impulsieve reactie (gebruiken) en de vermeende ‘fijne herinnering’ in het geheugen.

Daartegenover staan de motivatie, de wil en het vermogen; de ‘ondersteunende medicatie’ laat ik hier buiten beschouwing, niet omdat ze niet nuttig kan zijn, maar omdat ze een onderdeel is van de motivatie: wie bijvoorbeeld bewust en consequent Antabuse inneemt, is duidelijk gemotiveerd om niet (meer) te drinken. De werking van het product sluit overigens aan bij het Behaviorisme, een psychologische stroming die we kennen door de experimenten van ene Ivan Pavlov, dit terzijde. Verschillende mensen in de groep getuigen van de positieve ervaring (nuchter blijven) met ondersteunende medicatie.

Met of zonder farmaceutische ondersteuning, is de motivatie uiteraard de eerste pijler van onze onafhankelijkheid.

U kunt met mij tientallen redenen om niet gebruiken opnoemen; ze zijn allemaal goed, maar toch hebben we ondervonden dat ze jammer genoeg niet altijd stand houden. “Ik stop met drinken omdat …” Hier kunt u zelf invullen: mijn omgeving het wil, ik mijn werk zal verliezen, mijn relatie op de helling staat … vul maar aan.

Nogmaals, elke reden is goed en als iemand inderdaad zijn onafhankelijkheid verwerft en die ook volhoudt om zijn huwelijk te redden, is dat fijn.

Maar draai nu even de redenering om: ik gebruik niet om mijn relatie te redden; hoewel ik niet gebruik, loopt mijn relatie op de klippen; spat mijn motivatie dan niet uiteen? “Zie je nu wel, ik heb zo mijn best gedaan, maar … “ Het geheugen doet zijn werk, ik heb soelaas nodig, het middel is bekend, ik vind dat ik nu wel mag gebruiken.

Mag ik even met woorden spelen? Ik kan niet onafhankelijk zijn of worden door mijn onafhankelijkheid te laten afhangen van een externe factor. Oef!

M.a.w. motivatie gaat niet samen met een voorwaarde: “als … dan” en ook niet met een vanzelfsprekende beloning. Het is evident dat iemand die niet gebruikt meer kansen heeft om zijn werk te behouden dan iemand die gebruikt; het is duidelijk dat een relatie beter stand zal houden als er niet wordt gebruikt, maar het is even duidelijk dat iemand die nooit ofte nimmer drinkt, blowt, snuift, spuit noch slikt, ook zijn job kan verliezen of relationele problemen kan hebben.

Dat de umwelt, onze onmiddellijke leefwereld kan helpen, is gelukkig wel een feit: als ik gemotiveerd ben om mijn middelen-afhankelijkheid onder controle te krijgen en ik wordt in mijn streven gesteund door de partner, familie, vrienden, een zelfzorggroep, een therapeut … enz., zal ik het een stuk makkelijker hebben om mijn motivatie te bewaren.

Op voorwaarde dat ik onafhankelijk wil worden – zijn – blijven voor mezelf en uitsluitend daarom. M.a.w. ik wil middelen-onafhankelijk zijn, niet voor mijn vrouw, niet voor mijn kinderen, niet voor mijn baas, uitsluitend en alleen voor mezelf. Ik wil niet gecontroleerd worden door een mechanisme dat ik zelf aan of uit kan schakelen. “Ik draai de knop om.” Citaat uit de gesprekken in de zelfzorggroep.

Ja, maar… zeg dat eens tegen de middelen-afhankelijke die daar zit te beven en te schudden van de craving. Niemand zegt dat we nuchterheid zullen bereiken door over een pad met rozen te wandelen. Cold turkey (met alle gevaren van dien) is niet bepaald de leukste methode om af te kicken. We weten uit ervaring dat we in de beginfase van ontwenning bijzonder labiel en kwetsbaar zijn. Het geheugen (alweer) beukt op ons in, het middel lonkt, even gebruiken en weg is de spanning. De ellendige gevolgen van dat ‘even gebruiken’ worden naar een achterkamertje van het geheugen geduwd; deurtje dicht, niet meer aan denken.

Alleen afkicken kan, misschien niet in een keer, misschien met wat strompelen en vallen, maar het kan. Een (eventueel korte) opname biedt een aantal voordelen: veiligheid, bescherming, begeleiding enz.

Er komt evenwel onvermijdelijk een moment waarop we er alleen voor staan.
Niemand kan ons onafhankelijkheid geven; geen enkele therapeut, geen enkele psy,geen enkele kwakzalver. Het zou wel verbijsterend zijn, zo iemand die zou zeggen: “Sta op en wees onafhankelijk.”

We kunnen het mechanisme niet uitroeien (lobotomie scheen een probate methode, maar die had nogal wat bijzonder akelige gevolgen voor de patiënt), maar we kunnen het controleren.

Hoe dan ook zal onze motivatie op de proef worden gesteld; het geheugen zal zijn rol van grote verleider blijven spelen. We zijn a) verantwoordelijk voor onszelf en b) we moeten voor onszelf zorgen; daarom spreken we ook van zelfzorggroep.

We weten dat het mechanisme blijft bestaan, we weten dat één enkele impulsieve reactie alles naar de bliksem helpt; we weten dat we gebruikten als reactie op een situatie, een emotie, een inbeelding … iets wat ons als het ware de toestemming verleende om te gebruiken. Noem het een trigger, een aanleiding, een reden, maar zoals reeds aangegeven, het patroon was steeds hetzelfde: "als … dan gebruik ik.”

Gebruiken is impulsief handelen. Drie bedenkingen: a) emoties en situaties staan buiten ons; ze zijn er, laat ze er zijn. Er is geen dwangmatig verband tussen “ik ben boos” en “ik gebruik”; anders gezegd: “ik ben boos, dus, ik gebruik. Die ‘dus’ moet weg. Ik mag best boos zijn, ik kan die boosheid uiten (lekker vloeken) of opkroppen (niet aan te raden), ik kan wegrennen, gewoon zeggen dat ik boos ben, klagen, zeuren … ik kan er iets mee doen, maar ik moet niet gebruiken. Geen macht ter wereld verplicht me daartoe, ik kan kiezen, want b) ik heb een wil, ik heb het vermogen te kiezen. Ik wil niet hervallen in het moeras van gebruik en dus (hier is wel een ‘dus’) gebruik ik niet; ik wil niet afhankelijk zijn en dus gebruik ik niet. c) Ik kan dat omdat ook het middel buiten mij staat; voor zover ik weet is niemand geboren met bijvoorbeeld een ingebouwde fles.

Akkoord, het is een leerproces maar hoe langer we niet gebruiken, hoe makkelijker het zal worden om onze onafhankelijkheid te bewaren, hoe groter ons vermogen, onze kracht zal worden; ook dat is (gelukkig) een zelfwerkend proces.

Dat we daardoor probleemloos, altijd vrolijk lachend door het leven zullen huppelen, is niet echt realistisch, maar dat een leven zonder gebruik aangenamer, rijker is, staat buiten kijf. Ook dat is in de zelfzorggroep meer dan eens beaamd.
Er valt nog meer te vertellen, maar laat ik nu maar sluiten met een uitspraak van een bevriend filosoof. Dat ik zijn woorden een beetje verdraai, zal hij me wel vergeven.

Ik denk, dus ik ben … middelen-onafhankelijk.

Edgard
Terug naar boven
Profiel bekijken Stuur privébericht
groetjes



Geregistreerd op: 10 Jan 2013
Berichten: 1476

BerichtGeplaatst: 13-10-2015 12:58:41    Onderwerp: Reageren met citaat
Dag Edgard,

ni substance(s), ni maître...

Ik denk dat mijn vriend Blanqui me deze woordspeling ook wel zal vergeven...

groetjes
Terug naar boven
Profiel bekijken Stuur privébericht
groetjes



Geregistreerd op: 10 Jan 2013
Berichten: 1476

BerichtGeplaatst: 10-01-2016 16:11:47    Onderwerp: Reageren met citaat
Zeker de moeite om Edgards teksten even te lezen.
Terug naar boven
Profiel bekijken Stuur privébericht
Nieuw onderwerp plaatsen   Reageren    SOS Nuchterheid // SOSNuchterheid Forum Tijden zijn in GMT + 1 uur
Pagina 1 van 1

 
Ga naar:  
Je mag geen nieuwe onderwerpen plaatsen in dit subforum
Je mag geen reacties plaatsen in dit subforum
Je mag je berichten niet bewerken in dit subforum
Je mag je berichten niet verwijderen in dit subforum
Je mag niet stemmen in polls in dit subforum


Wilt u geen reclame op dit forum en genieten van extra voordelen? Klik dan vlug hier voor meer informatie!
 
Powered by phpBB and Andrew Charron
immo op Realo
Maak snel, eenvoudig en gratis uw eigen forum: Gratis Forum